آنچه در قالب دو شماره 7 و 8 «رهنامه پژوهش» خدمت اساتید و طلاب معزز تقدیم شد، حاصل دغدغه‏ای دیرپا بود که بالاخره جامه عمل پوشید؛ دغدغه ‏ای که به مهمترین و حساس‏ترین دوران تحصیل طلبگی‏مان نظر داشت و همواره انباشته‏ای از سؤالات و ابهامات درباره آن، ذهنمان را به خود مشغول می‏داشت.

در خلال صفحات این دو شماره، اساتید و نویسندگان، هریک از منظری به ارزیابی و نقد دوره درس خارج پرداختند و تحلیلها، انتقادات و پیشنهادات قابل توجهی مطرح کردند. اما اگر بخواهیم یک نقطه کلیدی برای ارزیابی، نقد و بازسازی دوره درس خارج بیابیم، چه خواهیم گفت؟

آنچه در خلال تأملات و گفتگوها، برای صاحب این قلم روشن شد، این است که اگر بخواهیم دست به کار شویم و اقدامی در جهت اصلاح مشکلات درس خارج برداریم، این است که رویکرد «طلبه‏محوری» را پیش بگیریم.

آنچه امروز عملاً اتفاق می‏افتد، این است که کرسی درس خارج، به عنوان مرحله اعلای تحقیق و پختگی علمی اساتید حوزه تلقی می‏شود. در چنین فضایی، طلبه و نیاز علمی و روشی او در مرتبه دوم اولویت قرار می‏گیرد و نظام درس خارج بر اساس اقتضائات «استادپروری» شکل می‏گیرد.

اگر رویکرد «طلبه‏ محوری» را پیش بگیریم، دوره درس خارج را بر اساس نیازهای او طراحی خواهیم کرد؛ در درس خارج «طلبه‏محور»،

بهترین روش و کمترین زمان ممکن برای رسیدن به اجتهاد، هدف خواهد بود؛

کلاسها جمعیت کمی خواهند داشت تا استاد بتواند به تک تک طلاب خود رسیدگی کند؛

کلاس، محل مباحثه استاد و شاگرد خواهد بود نه القای یک‏طرفه توسط استاد؛

فرصت درس، فرصت ارائه نظرات و تحقیقات طلاب خواهد بود؛

ارتباطات علمی با استاد، محدود به کلاس درس نخواهد بود؛

موضوعات و نحوه ارائه درس، متناسب با سطح و نیاز طلبه انتخاب خواهند شد؛

طلبه، علوم جنبی مورد نیاز برای اجتهاد را نیز به‏ موازات فقه و اصول می‏ آموزد؛

و درس خارج، به جایگاه اصلی خود بازمی‏گردد و کارکرد هویتی خود را بازمی‏ یابد.