امام خميني «ره»

1ـ حوزه‌هاي روحانيت محلّ تدريس و تعليم و تبليغ و رهبري مسلمانان است… جاي آنهاست که امانتدار و جانشين پيغمبران هستند. محل امانتداري است و بديهي است که امانت را نمي‌توان به دست هرکس داد.¹ من اميدوارم كه شما آقايان، كه در اين راه قدم برداشتيد و در مدرسة دينى و علمى وارد شديد، بعدها از ذخاير اين امّت و از مبلغين اسلام باشيد. راه، راه خوبى است، و خطرناك…²

2ـ بايد جوانان روحانى… قسمتى از وقت را صرف كنند در شناخت اصول اساسى اسلام كه در رأس آن توحيد و عدل و شناخت انبياى بزرگ، پايه گذاران عدالت و آزادى است، از ابراهيم خليل تا رسول خاتم «صلّى اللَّه عليه و آله و عليهم اجمعين» و در شناخت طرز تفكّر آنها از نقطة اقصاى معنويت و توحيد تا تنظيم جامعه و نوع حكومت و شرايط امام و اولى الامر و طبقات ديگر، از امرا و ولات و قضات و فرهنگيان كه علما هستند و متصدّيان ماليات اسلامى و شرايط آنها تا برسد به شُرطه و كارمندان شهربانى…³ طلّاب علوم دينى… بايد دقيقاً روى مبانى اسلامى مطالعه كنند و شعارهاى گروههاى منحرف را كنار گذارند و اسلام عزيز راستين را جايگزين تمام كج انديشيها نمايند… بايد بدانند اسلام خود، مكتبى است غنى كه هرگز احتياجى به ضميمه كردن بعضى از مكاتب به آن نيست. و همه بايد بدانيد كه التقاطى فكر كردن خيانتى بزرگ به اسلام و مسلمين است كه نتيجه و ثمرة تلخ اين نوع تفكّر در سالهاى آينده روشن مى‏گردد. با كمال تأسّف گاهى ديده مى‏شود كه به علّت عدم درك صحيح و دقيق مسائل اسلامى… معجونى به وجود آورده‏اند كه به هيچ وجه با قوانين مترقّى اسلام سازگار نيست.⁴ مجدّداً تأكيد مى‏كنم كه دنيا امروز تشنة حقايق و احكام نورانى اسلام است و حجّت الهى بر همه علما و روحانيون تمام گرديده است، چرا كه وقتى جوانان كشورهاى‏ اسلامى براى دفاع از مقدّسات دينى خود تا سرحدّ شهادت پيش رفته‏اند و… خود را به درياى حوادث و بلا زده‏اند و زندانها و شكنجه‏ها را به جان خريده‏اند وهمچون مسلمانان شجاع و مبارز و عزيزان حزب اللَّه لبنان و ساير كشورها مقاومت كرده‏اند و…، چه حجّتى بالاتر از اين و چه بهانه‏اى… مانده؟… اگر دير عمل كنند، كار از كار مى‏گذرد.⁵ امروز ديگر ما عذرى نداريم كه بگوييم نمى‏توانستيم. امروز مى‏توانيم همه كارها را بكنيم…⁶  اين بعهده علماى اسلام و محقّقين و كارشناسان اسلامى است كه براى جايگزين كردن سيستم ناصحيح اقتصاد حاكم برجهان اسلام، طرحها و برنامه‏هاى سازنده و دربرگيرنده منافع محرومين و پابرهنه‏ها را ارائه دهند⁷… نياز عملى به اين بحثها و مسائل است؛ مثلًا در مسئلة مالكيت و محدودة آن، در مسئلة زمين و تقسيم بندى آن، در انفال و ثروتهاى عمومى، در مسائل پيچيدة پول و ارز و بانكدارى، در ماليات، در تجارت داخلى و خارجى، در مزارعه و مضاربه و اجاره و رهن، در حدود و ديات، در قوانين مدنى، در مسائل فرهنگى و برخورد با هنر بمعناى اعمّ؛ چون عكاسى، نقاشى، مجسمه سازى، موسيقى، تئاتر، سينما، خوشنويسى و غيره، در حفظ محيط زيست و سالم سازى طبيعت و جلوگيرى از قطع درختها حتّى در منازل و املاك اشخاص، در مسائل اطعمه و اشربه، در جلوگيرى از مواليد در صورت ضرورت و يا تعيين فواصل در مواليد، در حل معضلات طبّى همچون پيوند اعضاى بدن انسان و غير به انسانهاى ديگر، در مسئله معادن زيرزمينى و روزمينى و ملّى، تغيير موضوعات حرام و حلال و توسيع و تضييق بعضى از احكام در ازمنه و امكنة مختلف، در مسائل حقوقى و حقوق بين المللى و تطبيق آن با احكام اسلام، نقش سازنده زن در جامعة اسلامى و نقش تخريبى آن در جوامع فاسد و غير اسلامى، حدود آزادى فردى و اجتماعى، برخورد با كفر و شرك و التقاط و بلوك تابع كفر و شرك، چگونگى انجام فرايض در سِير هوايى و فضايى و حركت برخلاف جهت حركت زمين يا موافق آن با سرعتى بيش از سرعت آن و يا در صعود مستقيم و خنثى كردن جاذبه زمين و مهمتر از همه اينها، ترسيم و تعيين حاكميت ولايت فقيه در حكومت و جامعه كه همه اينها گوشه‏اى از هزاران مسئله مورد ابتلاى مردم و حكومت است…⁸

بار علم، بار سنگينى است كه به عهدة شماست. آنطور نيست كه تنها وظيفة شما تحصيل مشتى الفاظ و مفاهيم باشد بلكه حفظ اسلام و احكام اسلام است كه به شما سپرده شده و شما امين وحى الهى هستيد، و بايد در ضمن تحصيل علم، مشغول تهذيب نفس هم باشيد… وظايف خود را فراموش نكنيد؛ با هم صلح و صفا داشته باشيد، دسته بندى و اختلافات را كنار بگذاريد، با هم برادر باشيد.⁹…

مقام معظم رهبري

حوزه هاى علمى اساسي‌ترين كارى كه امروز برعهده دارند به‌طور جمعى و همين‌طور فضلا كه توانايى بر اين كار دارند ‏بصورت فردى، وظيفة‏شان توليد فكر است. توليد فكر اساسى، تبيين و تحكيم مبانى اسلامى،… البته آمدن در اين ميدانها نياز به مايه‏هاى علمى دارد، احتياج به قوام ‏فكرى دارد. اين قوام فكرى را حوزه‏ها، تحصيلات دينى و فقهى و كلامى و فلسفى بايد تأمين كنند اين كارى است كه در ‏درجة اوّل در حوزه‏ها بايد باشد كه عبارتست از تقويت بنية علمى و اين را نبايد دست كم گرفت. طلّاب جوان نبايد فكر ‏كنند كه ما چرا درس مى‏خوانيم، برويم دنبال اين كارها. خير! دنبال اين فكر رفتن بدون تقويت بنيه علمى،هيچ خدمتى ‏نمى‏كند، اگر غيرعالمانه كسى وارد اين ميدان شود به احتمال زياد سودى نخواهد بخشيد، زيان هم خواهد بخشيد. پس ‏تقويت علمى لازم است، امّا كار در اين زمينه هم، براى حوزه‏ها لازم است، بايد فكر اسلامى را توليد كنند،… پس تحصيل مرتّب و منظّم و با تعطيلى كم و جهت‌داركردن مباحث علمى به سمت نيازها بر عهدة حوزه هاست. ¹⁰

شهيد بهشتي

… حوزه‌ها بايد محل درس خواندن و درس گفتن و تحقيق کردن باشد. بيان و قلم روحانيت بايد همچنان نافذ باشد و روز به روز نافذتر. طلّاب جوان عزيز! براي يادگرفتن، سخن گفتنِ بهتر و نافذتر و نوشتنِ رساتر و بليغ‌تر بايد وقت صرف کنيد. مي‌دانيد بيان بليغ و نوشته بليغ کدام است؟ فقط الفاظ نيست. بلاغت به الفاظ ارتباطي ندارد. فصاحت بيشتر به الفاظ ارتباط دارد. بلاغت به اين است که شما بايد دائماً در فرهنگ معنوي و اخلاقي و سياسي و اجتماعي روز، حضور داشته باشيد. بايد بدانيد امروز جوانها چه کتابهايي را مي‌خوانند، چه سوالاتي برايشان مطرح است، تودة مردم چه سوالاتي برايشان مطرح است؟ حتّي اين کافي نيست. روحاني اگر مي‌خواهد در نقش امامت و پيشوايي نقش ايفا کند بايد دو روز و سه روز و ده روز و يک ماه و يکسال هم از جامعه ‌اش جلوتر باشد.بايد دور هم بنشينيد، بحث کنيد، مسئله‌‌اي که فردا براي مردم ما مطرح مي‌شود کدام است، ما امروز جواب او را آماده کنيم. مسئلة ديني، اعتقادي، عملي، اخلاقي، اجتماعي، سياسي، تربيتي، اقتصادي و هرگونه مسئلة ديگر. روحانيت عزيز! تو همچنان عزيزي. نگران نباش…!بدان، اگر در راه خدا باشي و با خدا باشي و در خط خدمت صادقانه به خلق خدا بماني، خدا اين منزلت را براي تو تضمين کرده است. تو همچنان الگوي ايمان و عمل صالح بمان، تو همچنان نمونة تواضع و فروتني و خدمت به مردم بمان، تو همچنان داراي سرماية شناخت عالي و موثّر از اسلام بمان و بشو، تو همچنان رابطة مردمي‌ات را با متن مردم نگهداري و تقويت کن، تو همچنان با نسل جوان حتّي جوان اغفال شده‌ اش همچون يک برادر يا پدر مهربان روشنگر برخورد کن، مطمئن باش فردا از آن تو و شعار تو و راه توست! …¹¹

آيت الله مصباح يزدي

…روحانيّت يک شغل و وسيلة کسب درآمد نيست، بلکه يک مسؤوليّت و تکليف شرعي بزرگ است،… اسلام چيزي نيست که خودبه‌خود به مردم معرّفي شود، بلکه اسلام شناسان بايد آن را به مردم معرّفي کنند… روحانيّت است که بايد نظام ارزشي اسلام را به شکل صحيح به جهانيان عرضه کند، بايد نظام اقتصادي، حکومتي، و سياسي و بين‌المللي اسلام و ساير بخشهاي معارف اسلامي را که تمام شؤون زندگي بشر را فرا مي گيرد، تبيين نمايد.¹²

محمّد رضا حکيمي

…نخستين کاري که طلبه بعنوان يک طلبه بايد بکند، اين است که تبارنامه صنفي خويش را بخوبي بشناسد، و بداند که وارد چه جرياني شده است، و چه‌کاره است، و پا جاي پاي چه کساني گذاشته است. در اين شناخت و پيگيري است که مي رسيد به منشأ صنفي روحاني.¹³

پي‌نوشت‌ها:

1ـ امام خميني ره، ولايت فقيه،ص146

2ـ صحيفه،ج8،ص261

3ـ صحيفه،ج3،ص322

4ـ صحيفه،ج12،ص208

5ـ صحيفه،ج20،ص338

6ـ صحيفه،ج15،ص413

7ـ صحيفه،ج20،ص340

8ـ صحيفه،ج21،ص177

9ـ صحيفه،ج2، ص411

10ـ 19/6/80 قبل از درس خارج

11ـ روزنامه رسالت، 23شهريور1387 به نقل از www.aftab.ir دوشنبه 18 آذر 1387

12ـ مباحثي درباره حوزه، ص39-40

13ـ هويّت صنفي روحاني، ص 39