برای اینکه فلسفه و حکمت به صورت تخصصی پیگیری و نیاز طلبه و حوزه و جامعه تامین شود نیاز به برنامه‌ای هست که اهداف دقیق و مراحل نیل به این اهداف و کتب لازم هر مرتبه را معرفی کند لذا برنامه زیر یک برنامه پیشنهادی برای این امر و تربیت حکیمانی است که امروز بیش از پیش به آنها نیازمندیم.

برای اینکه فلسفه و حکمت به صورت تخصصی پیگیری و نیاز طلبه و حوزه و جامعه تامین شود نیاز به برنامه‌ای هست که اهداف دقیق و مراحل نیل به این اهداف و کتب لازم هر مرتبه را معرفی کند لذا برنامه زیر یک برنامه پیشنهادی برای این امر و تربیت حکیمانی است که امروز بیش از پیش به آنها نیازمندیم.

اهداف تكميلي در واحد آموزشيِ «نگرش و عقائد دين»[1]: (از واحدهاي دين‌‌شناختي)

اهداف واحد آموزشي فلسفه

1ـ بتواند اثبات كند واقعيت‌هايي هستند. (خارج از خيال و توهم ما)

2ـ بتواند اثبات كند اين واقعيت‌ها،‌ يك شبكه و دستگاه منسجم و يكپارچه وجودي را تشكيل داده‌اند و تصادفي و از هم‌گسسته نيستند.

3ـ بتواند روابط[2] بين موجودات و ساختار كلان هستي را ترسيم كند و براي مدعيات خود استدلال بياورد.

4ـ بتواند به‌سوالات هفت‌گانة چه هستيم؟ از كجا آمده‌ايم؟ چگونه آمده‌ايم؟ به كجا مي‌رويم؟ در كجا هستيم؟ با چه موجوداتي هستيم؟ چگونه حركت مي‌كنيم؟ پاسخ عقلاني بدهد.[3]

5ـ بتواند وجود خدا و خصوصيات وجودي او را با برهان عقلي اثبات كند.[4]

6ـ بتواند كيفيت ربط موجودات با خداوند را توضيح دهد و براي مدعاي خود استدلال بياورد.

7ـ بتواند كيفيت خلقت جهان را توصيف كند و استدلال بياورد و با فرضيات فيزيك جديد مقايسه كند.

8ـ بتواند تصوير فلسفي با استدلال از جهان مادي، ماده، فضا، زمان، نور، انرژي  ارائه دهد و با فرضيات فيزيك جديد مقايسه كند.

9ـ بتواند توصيفي از جهان‌هاي ماوراء ماده ارائه دهد و بر آن استدلال بياورد و با توصيف‌هاي عرفاني (صادق و كاذب) مقايسه كند و اعتبارسنجي نمايد.

10ـ بتواند حقيقت نفس و روح و ذهن و رابطه آنها با يكديگر و با بدن را با استدلال توصيف كند و با فرضيات روان‌شناسي و توصيف‌هاي عرفاني مقايسه كند.

11ـ بتواند نگرش‌هاي مطرح در فلسفه اسلامي را در يك جدول تطبيقي عرضه كند و تاثير انواع نگرش‌ها به هستي و شبكه موجودات، در زندگي را به تصوير بكشد به‌‌گونه‌اي كه مخاطب اهميت دست‌يابي به نگرشي صحيح و جامع از هستي (داشتن اطلاعات فلسفيِ درست) را لمس كند.

12ـ بتواند تاثير مباني فلسفي را در تعليم و تربيت، برنامه‌ريزي و مديريت، دين‌شناسي، تصميم‌گيري و معني زندگي، با شواهد و مستندات نشان دهد.

13ـ مدعاي فلسفه‌هاي الحادي و فلسفه‌هاي شرقي و غربي را بشناسد و بتواند حداقل يك نقد نسبت به آنها ارائه كند.

14ـ فهرستي از برهان‌هاي عقلي و استدلال‌هاي فلسفي به‌كار رفته در قرآن و روايات را در دست داشته باشد و بتواند تبيين‌هاي فلسفيِ متخصصين از اين آيات و روايات را تحليل و تشريح كند.[5] (مثلاً بيان‌هاي موجود در كتاب الميزان و كتاب بحارالانوار)[6] بتواند سخنراني‌ها و مقالات تخصصي فلسفي را درك كند و به سوالاتي كه در مورد محتواي آنها پرسيده مي‌شود پاسخ بدهد.

حداقلي قطعي:

بتواند نگرش دين نسبت به هستي و برتري اين نگرش بر موارد رقيب را با استدلال عقلي ارائه كند.

1ـ بتواند اثبات كند واقعيت‌هايي هستند. (خارج از خيال و توهم ما)

2ـ بتواند اثبات كند اين واقعيت‌ها،‌ يك شبكه و دستگاه منسجم و يكپارچه وجودي را تشكيل داده‌اند و تصادفي و از هم‌گسسته نيستند.

3ـ بتواند روابط بين موجودات و ساختار كلان هستي را ترسيم كند و براي مدعيات خود استدلال بياورد.

4ـ بتواند به‌سوالات هفت‌گانة چه هستيم؟ از كجا آمده‌ايم؟ چگونه آمده‌ايم؟ به كجا مي‌رويم؟ در كجا هستيم؟ با چه موجوداتي هستيم؟ چگونه حركت مي‌كنيم؟ پاسخ عقلاني بدهد.

5ـ بتواند وجود خدا و خصوصيات وجودي او را با برهان عقلي اثبات كند.

6ـ بتواند كيفيت ربط موجودات با خداوند را توضيح دهد و براي مدعاي خود استدلال بياورد.

7ـ بتواند كيفيت خلقت جهان را توصيف كند و استدلال بياورد و با فرضيات فيزيك جديد مقايسه كند.

8ـ بتواند تصوير فلسفي با استدلال از جهان مادي، ماده، فضا، زمان، نور، انرژي  ارائه دهد و با فرضيات فيزيك جديد مقايسه كند.

9ـ بتواند توصيفي از جهان‌هاي ماوراء ماده ارائه دهد و بر آن استدلال بياورد و با توصيف‌هاي عرفاني (صادق و كاذب) مقايسه كند و اعتبارسنجي نمايد.

10ـ بتواند حقيقت نفس و روح و ذهن و رابطة آنها با يكديگر و با بدن را با استدلال توصيف كند و با فرضيات روان‌شناسي و توصيف‌هاي عرفاني مقايسه كند.

11ـ بتواند نگرش‌هاي مطرح در فلسفه اسلامي را در يك جدول تطبيقي عرضه كند و تاثير انواع نگرش‌ها به هستي و شبكه موجودات، در زندگي را به تصوير بكشد به‌‌گونه‌اي كه مخاطب اهميت دست‌يابي به نگرشي صحيح و جامع از هستي (داشتن اطلاعات فلسفيِ درست) را لمس كند.

12ـ بتواند تاثير مباني فلسفي را در تعليم و تربيت، برنامه‌ريزي و مديريت، دين‌شناسي، تصميم‌گيري و معني زندگي، با شواهد و مستندات نشان دهد.

13ـ مدعاهای مشهور  فلسفه‌هاي الحادي و فلسفه‌هاي شرقي و غربي را بشناسد و بتواند حداقل يك نقد نسبت به آنها ارائه كند.

14ـ فهرستي از برهان‌هاي عقلي و استدلال‌هاي فلسفي به‌كار رفته در قرآن و روايات را در دست داشته باشد و بتواند تبيين‌هاي فلسفيِ متخصصين از اين آيات و روايات را تحليل و تشريح كند. (مثلاً بيان‌هاي موجود در كتاب الميزان و كتاب بحارالانوار)

15ـ بتواند سخنراني‌ها و مقالات تخصصي فلسفي را درك كند و به سوالاتي كه در مورد محتواي آنها پرسيده مي‌شود پاسخ بدهد.

16ـ بتواند مقاله يا سخنراني‌اي را كه با جملة «ما در جهاني زندگي مي‌كنيم كه از جهت وجودي….» آغاز مي‌شود ارائه كند. بتواند سرمنشاء هستي را با استدلال نشان دهد. بتواند كيفيت خلقت را با استدلال توصيف كند.

17ـ بتواند به‌گونه‌اي عالم وجود و خداوند را توصيف كند كه تصور چنين خدايي مستلزم تصديق به وجود آن باشد.

18ـ در يك مقاله علمي يا در يك سخنراني يا در يك گفتگوي علمي و در مواردي كه تحليلي تخصصي يافت نشود بتواند فهم اوليه‌اي از آنها به‌صورت روشمند پيدا كند مثلا بتواند بر گفتگوي حضرت رضا عليه‌السلام با عمران صابي توضيحي ارائه كند يا بتواند نسبت به محتواي احاديث كتاب توحيد صدوق، فهم اوليه‌اي را در مخاطب ايجاد نمايد.

فهرست واحدهای پیش‌نیاز:

حکمت پایه (نهایه‌الحکمه)

پیش‌نیاز: بدایه الحکمه

اهداف درس:

1ـ بتواند رؤوس ثمانیه فلسفه و فلسفه‌فلسفه را تبیین کند.

2ـ فهرست مسائل فلسفه را به‌صورت جدولی از مسائل کاربردی در قالب سوال، ارائه دهد.

3ـ روش‌شناسی علامه طباطبایی در تولید و تحلیل مساله، در کشف و تحلیل اطلاعات استخراج کند.

4ـ بتواند نظریه‌های مولف را تشخیص داده، در قالب «منطق مبتنی بر اصول موضوعه» پردازش کند.

5ـ تاثیر هر نظریه بر دیگر مسائل فلسفه را تشخیص داده، تبیین کند.

6ـ بتواند براساس قواعد فلسفی، پدیده‌ها را تحلیل وجودشناسانه کند.

7ـ بتواند نظام هستی را با تعیین عوالم و موجودات و روابط آنها ترسیم کند و برای هر قسمت استدلال نماید.

سرفصل‌های درس:

1ـ وجودشناسی (اصالت، وحدت، تشکیک، عدم تکرر، مستقل و رابط، واجب و ممکن، واحد و کثیر، ….)

2ـ ماهیت‌شناسی (احکام ماهیت و ابعاد آن)

3ـ ارتباط‌شناسی (علت‌ومعلول، قوه و فعل، قدم و حدوث، سبق و لحوق)

4ـ علم‌شناسی (وجود ذهنی، علم‌وعالم‌ومعلوم، عقل‌وعاقل‌ومعقول)

5ـ واجب‌شناسی (تعریف واجب‌الوجود، اثبات، احکام، آثار)

6ـ عوالم‌شناسی (نظام عالم عقلی، نظام عالم مثالی، نظام عالم مادی، حدوث عوالم و استمرار آنها)

منابع درس:

منبع اصلی: نهایه الحکمه

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ آموزش فلسفه، آیت‌الله مصباح یزدی

2ـ اصول‌فلسفه، علامه طباطبایی

3ـ رسائل توحیدیه، علامه طباطبایی

4ـ ابداعات فلسفی علامه طباطبایی، اردستانی

5ـ فلسفه از آغاز تا مطهری، اسعدی

6ـ فلسفه فلسفه اسلامی، خسروپناه

7ـ چیستی فلسفه اسلامی، فیروزجایی

8ـ هستی‌شناسی، عبدالرسول عبودیت

9ـ شرح نهایه، مصباح یزدی

10ـ فیزیک و زمان در متافیزیک، عابدی شاهرودی

11ـ شرح مصطلحات فلسفی، شیروانی

12ـ تفاوت اصطلاحات فلسفی،‌گرجی

13ـ منطق فازی، وحیدیان

14ـ نقد و بررسی مکتب تفکیک، ارشادی‌نیا

15ـ پیش‌فرض‌های فلسفی علم اصول، انتظام

 

شرح منظومه سبزواری

پیش‌نیاز: بدایه الحکمه

اهداف درس:

1ـ نمای کلان و کلی از حکمت متعالیه و ارتباط آن با حکمت مشاء و اشراق و کلام اسلامی به‌دست آورد.

2ـ بتواند کلید مفهوم‌های حکمت‌ اسلامی را در قالب اشعار منظومه، دریافت و منتقل کند. (تمرکزهای مفهومی)

3ـ روش‌شناسی حاج‌ملاهادی را در تولید و تحلیل مساله، در کشف و تحلیل اطلاعات استخراج کند.

4ـ تاثیر هر نظریه بر دیگر مسائل فلسفه را تشخیص داده، تبیین کند.

5ـ بتواند براساس قواعد فلسفی، پدیده‌ها را تحلیل وجودشناسانه کند.

6ـ بتواند نظام هستی را با تعیین عوالم و موجودات و روابط آنها ترسیم کند و برای هر قسمت استدلال نماید.

7ـ بتواند اصول عقائد کلامی را برهانی سازد.

سرفصل‌های درس:

1ـ وجودشناسي (اصالت وجود، تشكيك وجود، تقسيمات آن و …)

2ـ مواد ثلاث (از ابتداي امور عامه تا ابتداي حدوث و قدم )

3ـ حدوث و قدم

4ـ قوه و فعل

5ـ ماهيت

6ـ عليت

7ـ جواهر و اعراض (از بحث حدوث و قدم تا انتهاي امور عامه)

8ـ الهيات بالمعني الاخص (اثبات ذات و احكام آن)

9ـ مباحث صفات

10ـ مباحث افعال

منابع درس:

منبع اصلی: شرح منظومه حاج ملاهادی سبزواری

1ـ هستی‌شناسی، عبدالرسول عبودیت

2ـ شرح نهایه، مصباح یزدی

3ـ فیزیک و زمان در متافیزیک، عابدی شاهرودی

4ـ شرح مصطلحات فلسفی، شیروانی

5ـ تفاوت اصطلاحات فلسفی،‌گرجی

6ـ منطق فازی، وحیدیان

7ـ نقد و بررسی مکتب تفکیک، ارشادی‌نیا

8ـ پیش‌فرض‌های فلسفی علم اصول، انتظام

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ شرح منظومه 4 جلدی، شهید مطهری

2ـ شرح منظومه، ایزوتسو و محقق

3ـ آموزش فلسفه، آیت‌الله مصباح یزدی

4ـ اصول‌فلسفه، علامه طباطبایی

5ـ رسائل توحیدیه، علامه طباطبایی

 

منطق تخصصی تحلیلی

پیش‌نیاز: منطق مظفر

اهداف درس:

1ـ بتواند یک پدیده و یک متن علمی را تجزیه ترکیب منطقی کند. (مراحل قدم‌به‌قدم تحلیل)

2ـ بتواند تعاریف را ارزیابی و دقیق‌سازی نماید. (الگوریتم تولید تعریف موجّه)

3ـ بتواند برای یک مدعا، قالب استدلالی تولید کند. (الگوریتم تولید استدلال موجّه)

4ـ بتواند استدلال‌ها را ارزیابی کند.

5ـ بتواند مغالطعات را تشخیص دهد و اصلاح کند.

سرفصل های درس:

1ـ اقسام مفاهیم و اقسام حمل

2ـ اقسام قضایا، مواد و جهات قضایا

3ـ اقسام قیاس و شرایط انتاج

4ـ شرایط حدّ و تعریف

5ـ شرایط برهان

6ـ المواضع

7ـ اقسام مغالطات

8ـ احوال العلوم

منابع درس:

منبع اصلی: الجوهر النضید

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ منطق کاربردی و منطق مغالطات، علی‌اصغر خندان

2ـ اساس الاقتباس، خواجه نصیر

3ـ الشفا، بوعلی

4ـ المنطق عند الفارابی، ماجد فخری

5ـ منطق المشرقیین، بوعلی

6ـ سرشت کلیت و ضرورت، عسکری سلیمانی

7ـ منطق در آینه آیات و روایات، مرکز تخصصی علم کلام

8ـ فلسفه منطق، سوزان هاک، ترجمه سیدمحمدعلی حجتی

9ـ منطق و شناخت‌شناسی، عسکری سلیمانی

10ـ معرفت‌شناسی در قرآن،‌ آیت‌الله جوادی

11ـ شناخت‌شناسی در قرآن، آیت‌الله جوادی

12ـ منطق استدلال، داود حیدری

13ـ استدلال انتقادی، حسن ملکی

 

روش تحقیق تخصصی (روش تحقیق در فلسفه و عرفان)

پیش‌نیاز: روش تحقیق در علوم اسلامی

اهداف درس:

1ـ بتواند برای انجام یک تحقیق فلسفی و عرفانی، طرح تحقیق موجّه و عملیاتی تدوین نماید.

2ـ بتواند شبکه مسائل فلسفه و عرفان را استخراج و طراحی کند.

3ـ بتواند رابطه میان مسائل فلسفی و عرفانی، با مسائل صحنه زندگی را کشف و تبیین کند.

4ـ بتواند رابطه مسائل فلسفی و عرفانی را با علوم انسانی و علم دینی تبیین کند.

5ـ بتواند مسائل فلسفی و عرفانی را در مقیاس تمدنی توصیف و تبیین کند.

6ـ بتواند کلیدواژه‌های متناسب هر بحث را در فلسفه و عرفان استخراج و تنظیم کند.

7ـ بتواند کلیدواژه‌های موجود در منابع دین و مرتبط با مباحث فلسفی و عرفانی را استخراج و تنظیم کند.

8ـ بتواند روش تفکر و تحلیل هر فیلسوف و عارفی را به‌صورت قدم‌به‌قدم استخراج و مستند کند.

9ـ بتواند متون فلسفی و عرفانی را تحلیل محتوا کند و ساختار بحث را باز تولید نماید.

10ـ بتواند پارادایم‌ها، رویکردها و روش‌های استفاده شده در متون فلسفی و عرفانی را استخراج و تبیین کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ شبکه مسائل فلسفه و عرفان

2ـ انواع رویکردهای فلسفی و عرفانی در تحقیقات

3ـ روش تحلیل مساله در متون فلسفی و عرفانی (تعریف مساله و نیاز و تنقیح محل نزاع)

4ـ روش فرضیه‌پردازی در فلسفه و عرفان

5ـ روش تحلیل اطلاعات و ارائه استدلال و شواهد در فلسفه و عرفان (مشاء، اشراق، حکمت‌‌ متعالیه، ابن عربی)

6ـ نمونه تعاریف، توصیف‌ها، تبیین‌ها، تفسیرها،‌ توجیه‌ها در متون فلسفی و عرفانی

7ـ نمونه مطالعات تطبیقی و میان‌رشته‌ای در فلسفه و عرفان

8ـ نمونه مشکلات و آفات روشی در متون فلسفی و عرفانی

9ـ نمونه طرح پژوهشی فلاسفه و عرفاء برای بحث در یک موضوع

10ـ مهارت در استفاده از نرم‌افزارهای نور (برای کشف روابط علوم با یکدیگر)

منابع درس:

منبع اصلی: روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا، قراملکی + فلسفه فلسفه اسلامی، خسروپناه

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ بررسی و مقایسه شرح منظومه با نهایه‌الحکمه

2ـ تاثیر قرآن بر شکل‌گیری حکمت متعالیه، بروجردی

3ـ صدرا و میزان تکیه بر عقل، اخلاقی

4ـ خودشناسی در حکمت صدرا، اخلاقی

5ـ حکمت متعالیه در آینه حدیث، دینانی

6ـ روش‌شناسی و ساختار معرفتی حکمت متعالیه

7ـ روش‌شناسی علم کلام، خلیلی

8ـ سیرتاریخی نقد ملاصدرا، قراگزلو

9ـ مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه دین‌پژوهی

 

تاریخ فلسفه اسلام

پیش‌نیاز: بدایه الحکمه

اهداف درس:

1ـ شناخت سیر تحول و تکامل فلسفه اسلامي

2ـ فهم نقاط تاثير و تاثرات مكاتب فلسفي در يكديگر

3ـ شناخت تاریخ تطور حكمت متعاليه

4ـ آشنایی با فلسفه پس از صدرالمتألهين تا عصر حاضر

سرفصل‌های درس:

بررسی آراءكندي، رازي، فارابي، ابن سينا، سهروردي، خواجه نصیر طوسی، میرداماد، ملا صدرا، آخوندملا علي نوري، حاج ملا هادي سبزواري، آقا علي مدرس زنوزي، علامه طباطبائي

منابع درس:

منبع اصلی: تاريخ فلسفه اسلام، دکتر نصر + فلسفه از آغاز تا مطهری، اسعدی

منابع فرعی و تمرین‌ها:

تاريخ فلسفه در جهان اسلامي، حنّاالفاخوري

تاريخ فلسفه اسلامي،  كربن

تاريخ فلسفه در اسلام، مير محمد شريف

ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، ديناني

شعاع انديشه و شهود در فلسفه سهروردي، ديناني

 

حکمت تحلیلی 1 (اصول فلسفه)

پیش‌نیاز: نهایه

اهداف درس:

1ـ بتواند ویرایش دوم رئوس ثمانیه فلسفه و فلسفه‌فلسفه را ارائه کند.

2ـ بتواند سیر پیدایش و تحول تفکر فلسفی را برای کشف علل تغییر، تحلیل کند.

3ـ بتواند فلسفه را از دیدگاه معرفت‌شناسانه توصیف کند.

4ـ بتواند امکان دست‌یابی به معرفت کاشف از واقع و راه دست‌یابی به آن را تبیین کند.

5ـ بتواند نقشه تولید ادراکات را ترسیم نماید.

6ـ بتواند کیفیت تولید ادراکات اعتباری را به زبان فلسفه (معادلات وجودشناسانه) تبیین کند.

7ـ بتواند جدول تطبیقی از دیدگاه فیلسوفان مسلمان و فلاسفه غرب[7] در مسائل فوق تهیه کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ تبارشناسی مفاهیم و مسائل فلسفه

2ـ فلسفه و سفسطه

3ـ علم و ادراک

4ـ ارزش معلومات

5ـ پیدایش کثرت در ادراکات

6ـ ادراکات اعتباری

7ـ وجودشناسی

8ـ قوه‌ و فعل، حرکت و زمان

منابع درس:

منبع اصلی: اصول فلسفه و روش رئالیسم با حواشی شهید مطهری

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ حاشیه علامه طباطبایی بر کفایه

2ـ شرح مبسوط منظومه، شهید مطهری

3ـ فلسفه مشاء، یحیی یثربی

4ـ درآمدی بر فلسفه علم، رضا حبیبی

5ـ از علم سکولار تا علم دینی، گلشنی

6ـ کاوش‌های عقل نظری و عقل عملی، حائری یزدی

7ـ فلسفه اخلاق، مجتبی مصباح

8ـ فلسفه حقوق، خسروشاهی

9ـ معرفت‌شناسی معاصر، فعالی

10ـ نقد عقل محض، کانت

 

نهایه حکمت تحلیلی2 (اشارات)

اهداف درس:

1ـ بتواند دستگاه فلسفی بوعلی را در قالب یک نظام علمی ترسیم و تبیین کند.

2ـ بتواند روش تحلیل مسائل فلسفی را در مشاء توصیف کند.

3ـ بتواند نقشه هستی را براساس حکمت مشاء ترسیم و تبیین کند.

4ـ بتواند هر پدیده و هر تغییری را به زبان فلسفه (معادلات وجودی) ترجمه کند.

5ـ بتواند رابطه ثابت و متغیر، قدیم و حادث، وحدت و کثرت، خالق و مخلوق را تبیین کند.

6ـ بتواند بی‌نهایت بودن وجود و علم خداوند و کیفیت جمع آن با مخلوق محدود را تبیین کند.

7ـ بتواند هویت روح و نفس و کیفیت پیدایش، رشد، انتقال و بقاء آن را تبیین کند.

8ـ بتواند حکمت خانواده و جامعه را براساس دیدگاه مشاء توضیح دهد.

سرفصل‌های درس:

1ـ وجودشناسی (هویت‌‌ها، علل وجود، بساطت وجود) از نمط چهارم

2ـ علم‌شناسی (هویت عقل، عقل ‌و عاقل ‌و معقول، علم الهی) از نمط هفتم اشارات

3ـ ماهیت‌شناسی (مثل افلاطونی، ماده و صورت) از مقاله دوم شفا

4ـ ارتباط‌شناسی (علت‌ومعلول، علل اربع) از مقاله ششم شفا

5ـ حرکت‌شناسی (قوه و فعل، حرکت افلاک، حقیقت زمان) از نمط ششم

6ـ واجب‌شناسی (تعریف واجب‌الوجود، علم الهی، صفات الهی)از نمط چهارم و هفتم

7ـ نفس‌شناسی (تجرد نفس، قوای نفس، رابطه نفس و بدن) از نمط سوم اشارات

8ـ جامعه‌شناسی (طبقات اجتماعی، مشاغل، خانواده، سیاست) مقاله دهم از شفا

منابع درس:

منبع اصلی: الاشارات + شفای بوعلی

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ فلسفه مشاء، یحیی یثربی

2ـ حاشیه بر الالهیات‌ شفا، ملاصدرا

3ـ شرح الالهیات شفا، ملامهدی نراقی

4ـ شرح اشارات و تنبیهات، خواجه نصیر

5ـ المحاکمات بین شرحی الاشارات، قطب‌الدین رازی

6ـ الهیات شفا،‌ شهید مطهری

7ـ درآمدی بر فلسفه مشاء، حشمت‌پور

8ـ دانش‌نامه علایی، بوعلی

9ـ النجاه، ابن سینا

10ـ التحصیل، بهمنیار

11ـ رسايل الفارابي، فارابی

12ـ شرح الهدایه الاثیریه، صدر المتالهین

13ـ تهافت التهافت وتفسیر ما بعد الطبیعه، ابن رشد

14ـ مقاصد الفلاسفه، غزالی

 

حکمت تحلیلی3 (حکمه‌الاشراق)

تعداد واحد و ساعات درس: 5 واحد (80 ساعت)

پیش‌نیاز: نهایه

اهداف درس:

1ـ بتواند دستگاه فلسفی سهروردی را در قالب یک نظام علمی ترسیم و تبیین کند.

2ـ بتواند روش تحلیل مسائل فلسفی را در اشراق توصیف کند.

3ـ بتواند نقشه هستی را براساس حکمت اشراق ترسیم و تبیین کند.

4ـ بتواند هر پدیده و هر تغییری را به زبان فلسفه (معادلات وجودی) ترجمه کند.

5ـ بتواند رابطه ثابت و متغیر، قدیم و حادث، وحدت و کثرت، خالق و مخلوق را تبیین کند.

6ـ بتواند بی‌نهایت بودن وجود و علم خداوند و کیفیت جمع آن با مخلوق محدود را تبیین کند.

7ـ بتواند هویت روح و نفس و کیفیت پیدایش، رشد، انتقال و بقاء آن را تبیین کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ وجودشناسی (نور، وحدت، تشکیک، وجود محمولی) از مقاله اول و دوم حکمت‌الاشراق

2ـ علم‌شناسی (هویت عقل، عقل ‌و عاقل ‌و معقول، علم الهی) از مقاله سوم

3ـ ارتباط‌شناسی (علت‌ و معلول، علل اربع) از مقاله دوم

4ـ حرکت‌شناسی (قوه و فعل، حرکت افلاک، حقیقت زمان) از مقاله سوم و چهارم حکمت‌الاشراق

5ـ واجب‌شناسی (تعریف واجب‌الوجود، علم الهی، امکان اشرف) از مقاله دوم حکمت الاشراق

6ـ نفس‌شناسی (تجرد برزخی، قوای نفس، رابطه نفس و بدن) از مقاله چهارم

7ـ المقاله الخامسه: في المعاد و النبوات و المنامات

منابع درس:

منبع اصلی: حکمه‌الاشراق سهروردی

منابع فرعی و تمرین‌ها:

حكمت اشراق استاد یزدان پناه،‌ انتشارات سمت

شرح حکمة الاشراق (قطب شیرازی)

شرح حکمت الاشراق (محمد شهرزوری)

آموزش فلسفه مشائی و اشراقی، غلامرضا رحمانی

شعاع و انديشه شهود در فلسفه سهروردي،ديناني

اشراق هیاکل النور،‌ دشتکی

فصوص الحکم، ابن‌عربی

هیاکل النور، شیخ اشراق

تاسوعات افلوطین، افلوطین

 

حکمت تحلیلی4 (الشواهد الربوبیه)

پیش‌نیاز: نهایه

اهداف درس:

1ـویرایش دوم فهرست مسائل فلسفه را به‌صورت جدولی از مسائل کاربردی در قالب سوال، ارائه دهد.

2ـ روش‌شناسی ملاصدرا را در تولید و تحلیل مساله، در کشف و تحلیل اطلاعات استخراج کند.

3ـ بتواند نظریه‌های ملاصدرا را تشخیص داده، در قالب «منطق مبتنی بر اصول موضوعه» پردازش کند.

4ـ تاثیر هر نظریه بر دیگر مسائل فلسفه را تشخیص داده، تبیین کند.

5ـ بتواند نقشه قدم‌به‌قدم و مرحله‌به‌مرحله عوالم فوقانی را ترسیم نماید و استدلال کند.

6ـ بتواند مراحل حرکت انسان از انا لله تا الیه‌راجعون را مرحله‌به مرحله تبیین کند.

7ـ بتواند نحوه ارتباط انسان کامل با کل هستی را تبیین کند.

8ـ بتواند تاثیر ولایت تکوینی بر زندگی بشر را تبیین کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ وجودشناسی (اصالت، وحدت، تشکیک، عدم تکرر، مستقل و رابط، واجب و ممکن، واحد و کثیر، ….)

2ـ ماهیت‌شناسی (احکام ماهیت و ابعاد آن)

3ـ ارتباط‌شناسی (علت ‌و معلول، قوه و فعل، قدم و حدوث، سبق و لحوق)

4ـ علم‌شناسی (وجود ذهنی، علم‌ و عالم‌ و معلوم، عقل‌ و عاقل ‌و معقول)

5ـ واجب‌شناسی (تعریف واجب‌الوجود، اثبات، احکام، آثار)

6ـ عوالم‌شناسی (نظام عالم عقلی، نظام عالم مثالی، نظام عالم مادی، حدوث عوالم و استمرار آنها)

7ـ معادشناسی (نقشه عوالم فوقانی و سیر انسان در آنها)

8ـ النبوات و الولایات (نحوه اتصال قلب و روح به ملکوت، ولایت تکوینی و تشریعی)

 منابع درس:

منبع اصلی: الشواهد الربوبیه

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ شرح مبسوط منظومه، شهید مطهری

2ـ الهیات شفا، شهید مطهری

3ـ روش‌شناسی فلسفه صدرا، قراملکی

4ـ شرح آثار و آراء صدرا، آشتیانی

5ـ درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، عبودیت

6ـ قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، دینانی

7ـ حرکت و زمان، شهید مطهری

8ـ المبدء و المعاد، ملاصدرا

9ـ المشاعر، ملاصدرا

10ـ الاسرار الالهیه، ملاصدرا

11ـ هرم هستی، حائری یزدی

12ـ اسرار الحکم، حاجی سبزواری

13ـ علم مقدس، سیدحسین نصر

14ـ الحاشیه علی الالهیات، ملاصدرا

15ـ عارف و صوفی چه ‌می‌گویند، میزرا جوادآقا تهرانی

16ـ رویای خلوص، سیدحسن اسلامی

 

فلسفه غرب

اهداف درس:

1ـ بتواند گزارشی حاوی مسائل و نظریات فلسفی در غرب، به‌صورت تطبیقی ارائه کند.

2ـ بتواند ردپای نظریات فلسفی غرب را در علوم انسانی موجود استخراج و تحلیل کند.

3ـ رهیافت‌های فکری فلسفی معاصر و مهمترين توليد كننده گفتمان فلسفي جهان را بشناسد.

4ـ بتواند منشأ پارادایم‌های علوم تجربی و علوم انسانی و تکنولوژی غربی و جریان مدرنیته را کشف کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ از سقراط تا ‌دكارت

2ـ تجربه‌گرايان (هيوم) پارادایم اثبات‌گرایی

3ـ كانت

4ـ هگل

5ـ اگزيستانسياليسم

6ـ فلسفه تحليل زباني(‌راسل، مور، ويتگنشتاين)

7ـ پديدارشناسي (پارادایم تفسیری تفهمی)

8ـ هابرماس (پارادایم انتقادی)

منابع درس:

منبع اصلی: نقدتفكر فلسفي غرب، ژيلسون + تاریخ فلسفه، کاپلستون

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ تاريخ فلسفه در قرون وسطي، محمدايلخاني

2ـ سيرحكمت دراروپا، محمدعلي فروغي

3ـ نقد تفکر انتقادی دکتر حسین غفاری

4ـ فلسفه در قرن بيستم، ترجمه: دكتررضاداوري

5ـ تاريخ فلسفه جديد و معاصر، يارعلي كردفيروزجايي

6ـ فلسفه كانت، ترجمه: عزت‌الله فولادوند

7ـ تمهيدات، كانت، ترجمه: غلام‌علي‌حداد‌ عادل

8ـ رهیافت‌های فکری فلسفی معاصر در غرب، شش جلد

9ـ آموزه‌های اساسی فیلسوفان بزرگ، فراست، ترجمه توکلی

10ـ مدرنیته و مدرنیسم، حسینعلی نوذری

11ـ نقد عقل محض، کانت

12ـ تفكر فلسفي غرب از منظر استاد شهيد مطهري، دژاكام

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ اصول‌المعارف، فیض کاشانی

2ـ تاریخ علم کلام، علی‌اصغر حلبی

3ـ تنبیهات حول المبدأ و المعاد، آیت‌الله مروارید

4ـ کلام جدید با رویکرد تطبیقی، محمد رضایی

5ـ تحلیل وحی، سعیدی روشن

6ـ خدا و مساله شر، قراملکی

7ـ رؤیة الله فی ضوء الکتاب و السنه، آيت‌الله سبحانی

8ـ کلام جدید در گذر اندیشه‌ها، صاحبی

9ـ شرح مواقف، جرجانی

10ـ شرح مقاصد، تفتازانی

11ـ فرهنگ علم کلام، خاتمی

12ـ فرهنگ فرق اسلامی، مشکور

13ـ مبانی فلسفی مسیحیت، مرکز تحقیقات

14ـ الفصول المختاره، علامه حلی

15ـ القواعد الکلامیه، ربانی گلپایگانی

16ـ شریعت در آینه معرفت، آیت‌الله جوادی

17ـ فلسفه دین، رشاد

 

فلسفه و عرفان در تفسیر

پیش‌نیاز: شواهدالربوبیه و تمهیدالقواعد

اهداف درس:

1ـ بتواند هویت «تفسیر» و «تاویل» و تمایز آنها با یکدیگر و روش موجّه برای آنها را توصیف کند.

2ـ بررسی میزان هماهنگی تفکر فلسفی و عرفانی شیعی با مجموعه آیات

3ـ ایجاد مهارت تحلیل و تبیین عقلانی آیات، برای مخاطب غیرمعتقد داخلی و بین‌المللی

4ـ بتواند از محتوای آیات برای اصلاح و گسترش تفکر فلسفی و عرفانی فرضیه‌سازی کند.

5ـ بتواند در جمع دلالی میان آیات به‌ظاهر متخالف، از قواعد قطعی فلسفی عرفانی استفاده کند.

6ـ بتواند کاربرد آیات در «شناخت‌درمانی» را کشف و عملیاتی کند.

7ـ بتواند براساس معادلات فقهی، اصولی، تفسیری، فلسفی و عرفانی، برای آیاتی مانند «آیه نور» شرح بنویسد.

8ـ بتواند تحلیل‌های قرآنیِ دیدگاه‌هایی مانند شیخیه، اخباری‌ها، وهابی‌ها، تفکیکی‌ها (مکاتب ظاهرگروانه) را نقد کند.

9ـ بتواند تحلیل‌های قرآنی محدثینِ متکلم و همچنین استنادهای قرآنی فلاسفه و عرفاء را نقد و بررسی کند.

10ـ بتواند ظرفیت آیات را در پارادایم‌سازی برای مطلق علوم و علوم انسانی به‌طور خاص کشف کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ نمونه استدلال‌های قرآن و حد وسطی که به‌ کار رفته است

2ـ قواعد آیات مرتبط با نظام وجود و معادلات آن (علیت، مراتب الوجود، حدوث و قدم، ثابت و متغیر، قوه و فعل، و…)

3ـ تفسیرآیات مربوط به اثبات خداوند، صفات الهی، علم و قدرت او و آیات مربوط به توحید و وحدت الهی

4ـ آیات مربوط به عدل الهی و شرور

5ـ آیات مربوط به نفس و روح و معرفت نفس و پیدایش انسان

6ـآیات مربوط به دین شناسی، وحی و نبوت

7ـ آیات مربوط به معاد و شهود الهی

8ـ آیات مربوط به حکمت نظری و عملی و فلسفه احکام (بیش از 30 بحث تحلیلی در المیزان طرح شده است)

منابع درس:

منبع اصلی: بیان‌های تفسیر المیزان + تفسیر صدرا

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ اسرارالایات،‌ ملاصدرا

2ـ رد المتشابه الی المحکم من الایات،‌ ابن عربی

3ـ تفسیر بیان السعاده، محمد گنابادی

4ـ مخزن العرفان، بانو امین

5ـ تفسیر سوره حمد، رهبر کبیر انقلاب

6ـ تفسیر المحیط الاعظم، سیدحیدرآملی

7ـ تفسیر ابن عربی؛ تفسیر تسنیم، آیت‌الله جوادی

8ـ عقل‌گرایی در تفاسیر قرن چهاردهم، نفیسی

9ـ روش‌های تاویل قرآن، شاکر

10ـ روش‌شناسی تفسیر قرآن، بابایی

11ـ سرچشمه‌های اندیشه، آیت‌الله جوادی

12ـ فتوحات مکیه، ابن‌عربی

13ـ فصوص‌الحکم، ابن عربی

14ـ قسمت الآیات فی الکتب در نرم‌افزار فلسفه و عرفان و کلام

 

فلسفه و عرفان در روایات

پیش‌نیاز: شواهدالربوبیه و تمهید القواعد

اهداف درس:

1ـ بررسی میزان هماهنگی تفکر فلسفی و عرفانی شیعی با مجموعه روایات

2ـ ایجاد مهارت تحلیل و تبیین عقلانی روایات، برای مخاطب غیرمعتقد داخلی و بین‌المللی

3ـ بتواند از محتوای روایات برای اصلاح و گسترش تفکر فلسفی و عرفانی فرضیه‌سازی کند.

4ـ بتواند در جمع دلالی میان روایات دارای معارض، از قواعد قطعی فلسفی عرفانی استفاده کند.

5ـ بتواند کاربرد روایات در «شناخت‌درمانی» را کشف و عملیاتی کند.

6ـ بتواند براساس معادلات فقهی، اصولی، فلسفی و عرفانی، برای روایاتی مانند «ماالحقیقه» شرح بنویسد.

7ـ بتواند تحلیل‌های رواییِ دیدگاه‌هایی مانند شیخیه، اخباری‌ها، وهابی‌ها، تفکیکی‌ها (مکاتب ظاهرگروانه) را نقد کند.

8ـ بتواند تحلیل‌های رواییِ محدثینِ متکلم و همچنین استنادهای روایی فلاسفه و عرفا را نقد و بررسی کند.

9ـ بتواند ظرفیت روایات را در پارادایم‌سازی برای مطلق علوم و علوم انسانی به‌طور خاص کشف کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ مبانی و اصول استنباط قواعد عقلی از احادیث

2ـ قواعد کلی عقلی در روایات (علیت، مراتب الوجود، حدوث و قدم، ثابت و متغیر، قوه و فعل، و…)

3ـ قواعد برگرفته از روایات مربوط به اثبات خداوند، صفات الهی، علم و قدرت او

4ـ قواعد برگرفته از روایات مربوط به توحید و وحدت الهی

5ـ قواعد برگرفته از روایات مربوط به رابطه خالق و مخلوق، وحدت و کثرت

6ـ قواعد مربوط به نظام هستی و مراتب عوالم وجود و انواع موجودات

7ـ قواعد مربوط به عدل الهی و شرور

8ـ قواعد مربوط به معاد

9ـ قواعد مربوط به نفس و روح و معرفت نفس

منابع درس:

منبع اصلی: قواعد عقلی در قلمرو روایات، خرّمیان + شرح اصول کافی صدرا

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ توحید صدوق و احتجاج طبرسی

2ـ شرح الاسماء الحسنی، سبزواری

3ـ معراج‌نامه، ابن‌سینا

4ـ بیان‌های بحارالانوار، علامه مجلسی

5ـ بیان‌های مرآة‌العقول، علامه مجلسی

6ـ بیان‌های الوافی، فیض

7ـ رساله الولایه، علامه طباطبایی

8ـ رساله لقاءالله، ملکی تبریزی

9ـ بیان‌های صدرا در مجموعه آثار در توضیح روایات

10ـ بیان‌های علامه طباطبایی در مجموعه آثار در توضیح روایات

11ـ بیان‌های محی‌الدین در مجموعه آثار در توضیح روایات

12ـ روایات در مثنوی، با شروح مختلف

13ـ شروح نهج‌البلاغه

14ـ اسرار الحکم، حاج ملاهادی سبزواری

 

فلسفه‌های مضاف

پیش‌نیاز: نهایه

اهداف درس:

1ـ با نقشه علوم مرتبط با فلسفه آشنا شود و نقطه وحدت علوم را تبیین کند.

2ـ بتواند کاربردهای معادلات فلسفی را در شکل‌گیری مسائل در علوم مختلف تبیین کند.

3ـ بتواند سرچشمه‌های فلسفی علوم انسانی را کشف کرده ارائه دهد.

4ـ بتواند پارادایم‌های علوم انسانی را با دیدگاه حکمت‌ متعالیه نقد و بررسی نماید.

5ـ بتواند پارادایم جایگزینی را براساس حکمت‌ متعالیه تعریف کند.

6ـ بتواند ربط فلسفه و عرفان با تمدن‌سازی را تبیین کند.

سرفصل های درس:

1ـ هویت فلسفه‌های مضاف

2ـ فلسفه منطق (چیستی، چرایی، چگونگی ـ موضوع علم، غایت علم، ساختار علم، مبادی علم، مسائل علم،…)

3ـ فلسفه علم (عناوین فوق در کلیه سرفصل‌ها تکرار می‌شود)

4ـ فلسفه دین

5ـ فلسفه حکمت متعالیه

6ـ فلسفه عرفان

7ـ فلسفه اقتصاد

8ـ فلسفه سیاست

9ـ فلسفه تاریخ

10ـ فلسفه حقوق

11ـ فلسفه اخلاق

12ـ فلسفه تعلیم و تربیت

13ـ فلسفه هنر

منابع درس:

منبع اصلی: فلسفه‌های مضاف، خسروپناه

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ تاریخ منطق، آماکوولسکی

2ـ فلسفه منطق، هاک، ترجمه حجتی

3ـ چیستی علم، چالمرز، زیباکلام

4ـ تاریخ معرفت‌شناسی، شاپور اعتماد

5ـ فلسفه دین، آیت‌الله جوادی

6ـ مدینه فاضله در دیدگاه اندیشمندان مسلمان، مکارم

7ـ فلسفه فلسفه اسلامی، خسروپناه

8ـ فلسفه عرفان، یثربی

9ـ فلسفه اقتصاد، جابری

10ـ فلسفه سیاست، نوروزی

11ـ فلسفه تاریخ، شهید مطهری

12ـ فلسفه حقوق، خسروشاهی

13ـ فلسفه اخلاق، مصباح

14ـ فلسفه تعلیم و تربیت، شعبانی ورکی

15ـ فلسفه هنر، علامه جعفری

اهداف درس:

1ـ بتواند به‌گونه‌ای فرآیند روش تدریس حکمت و عرفان آموزش را طراحی کند که اهداف کاربردی و مهارتی در برنامه درسی محقق شود.

2ـ بتواند طرح درس‌ها را به‌گونه‌ای تهیه کند که تفکر فراگیران را فعال سازد و زمینه‌سازی تولید علم فراهم شود.

3ـ بتواند امتحانات فلسفه و عرفان را طوری طراحی کند که آموزشی باشند، مساله‌محور بوده، مهارت فراگیران را اندازه‌گیری کند.

4ـ بتواند فرآیند تحلیل محتوای دروس فلسفه و عرفان را به‌گونه‌ای انجام دهد که روند یک پژوهش موجّه به‌طور مستمر توسط فراگیر تجربه شود.

5ـ بتواند بررسی‌های اکتشافی و تطبیقی را در فلسفه و عرفان طراحی و مدیریت کند.

6ـ بتواند فرآیند آموزش میان‌رشته‌ای را در فلسفه و عرفان طراحی و مدیریت کند.

سرفصل‌های درس:

1ـ هویت تدریس و یادگیری

2ـ هویت فهم و سطوح فهم و ادراک

3ـ چگونگی ارتقاء و تعمیق فهم و انتقال به مهارت و عمل

4ـ الگوهای تدریس و فرآیندهای آنها

5ـ الگوریتم تدریس تفکر‌محور ومهارت‌ساز

6ـ مهارت تدوین طرح درس (با تمرین و تطبیق بر مباحث فلسفی و عرفانی)

7ـ مهارت مساله‌سازی و سوال‌پردازی (با تمرین و تطبیق بر مباحث فلسفی و عرفانی)

8ـ مهارت تحلیل محتوا (با تمرین و تطبیق بر مباحث فلسفی و عرفانی)

9ـ مهارت تفکر اثربخش (با تمرین و تطبیق بر مباحث فلسفی و عرفانی)

10ـ مهارت طراحی امتحانات اثربخش (با تمرین و تطبیق بر مباحث فلسفی و عرفانی)

منابع درس:

منبع اصلی: راهنمای تدریس، واسطی + فلسفه در عمل، مورتون

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ الگوهای تدریس 2004، بوریس جویس

2ـ الگوهای تدریس، آقازاده

3ـ آموزش تفکر انتقادی، چت مایزر

4ـ استدلال انتقادی، ملکی

5ـ 101 مساله فلسفی، کوهن

6ـ آموزه‌های اساسی فیلسوفان بزرگ، فراست،‌ توکلی

7ـ آموزش فلسفه به کودکان

8ـ کلیدهای آموزش به کودکان در مورد خدا

9ـ اثبات خدا به‌روش اصل موضوعی، عبودیت

10ـ تفکر میان‌رشته‌ای،‌ متین

11ـ مسائل اخلاقی، پالمر، آل‌بویه

 

روش تحقیق عمومی (پیش‌نیاز کل رشته)

تعداد واحد و ساعات درس: 3 واحد (48 ساعت)

پیش‌نیاز: ندارد

اهداف درس:

1ـ بتواند براساس فرآيند انجام يك تحقيق علمي موجّه در زمينه علوم و معارف اسلام بازتوليد[8] علم كند.

2ـ بتواند هندسه و شبكه به هم‌ پيوسته علوم و معارف اسلام را به‌صورت يك دستگاه فكري و رشته علمي تبيين كند به ‌گونه‌اي كه مخاطب بتواند پاسخ سوالاتي را كه راجع به موقعيت هر علم و محورهاي ارتباطي علوم با يكديگر و با زندگي معاصر مي‌شود دریافت کند.

3ـ بتواند در مقیاس تمدنی فکر کند و طرح تحقیق تنظیم نماید.

4ـ بتواند شبکه مسائل زندگی و شبکه مسائل هر پدیده را طراحی کند.

5ـ بتواند اطلاعات لازم برای تحلیل یک پدیده را از درون آن استخراج یا از منابع بیرونی به دست آورد.

6ـ بتواند براساس اطلاعات ارزیابی شده، مدل فعالیت و فعل ‌و‌ انفعالات موضوع تحقیق را طراحی نماید.

7ـ بتواند برای جستجو در منابع دین، علاوه بر منبع‌شناسی و اولویت‌بندی منابع، کلیدواژه‌های جستجو متناسب با موضوع تحقیق را به‌صورت حداکثری پیدا کند.

8ـ بتواند در تحلیل اطلاعات، گزاره‌های به‌دست آمده را تجزیه‌ و تحلیل منطقی کند و رابطه آنها را کشف و ترسیم نماید.

سرفصل های درس:

1ـ هویت تحقیق و انواع تحقیق

2ـ هویت روش و روش‌شناسی و ابعاد آن

3ـ الگوریتم تحقیق‌های مختلف(مساله‌محور، تحلیلی، تجربی، پدیدارشناختی، تاریخی، تفسیری،  میان‌رشته‌ای)

4ـ مهارت سوال‌پردازي و نيازشناسي

5ـ مهارت تفكر و نفوذ به مساله و توليد اوليه اطلاعات (بدون مراجعه به منابع و اطلاعات موجود)

6ـ مهارت كشف ذرات و معادلات بنيادين در هر علم و مساله‌اي

7ـ مهارت جستجوي ارتباطات و متغيرهاي دروني و بيرونيِ موضوعات (مهارت نگرش شبكه‌اي)

8ـ مهارت جستجوي منابع و اطلاعاتِ موجود در مورد موضوع و مساله

9ـ مهارت مطالعات تطبيقي

10ـ مهارت مدل‌سازي

منابع درس:

منبع اصلی: روش‌شناسی مطالعات دینی، قراملکی + راهنمای تحقیق، واسطی

منابع فرعی و تمرین‌ها:

1ـ علم دینی و تحول در علوم انسانی، پیروزمند

2ـ روش تحقیق در علوم اجتماعی، کامپنهود

3ـ پارادایم اجتهادی دانش دینی،‌ حسنی

4ـ نظریه‌سازی در تحقیقات علوم اجتماعی، دیانی

 

پی‌نوشت‌ها:

[1]. فلسفه، كلام، عرفان؛ نكته: با توجه به گسترش توجه به معنويت در جهان و ظهور و بروز نحله‌هاي عرفاني مختلف، طراحي واحد آموزشي عرفان اسلامي (عرفان شيعي فقاهتي) ضروري است.

[2]. كيفيت، كميت و جهت اثرگذاري و اثرپذيري بر يكديگر و موقعيت و رتبة هر يك از موجودات در اين شبكه

[3]. بتواند مقاله يا سخنراني‌اي را كه با جمله «ما در جهاني زندگي مي‌كنيم كه از جهت وجودي….» آغاز مي‌شود ارائه كند. بتواند سرمنشأ هستي را با استدلال نشان دهد. بتواند كيفيت خلقت را با استدلال توصيف كند.

[4]. بتواند به‌گونه‌اي عالم وجود و خداوند را توصيف كند كه تصور چنين خدايي مستلزم تصديق به وجود آن باشد.

[5]. در يك مقاله علمي يا در يك سخنراني يا در يك گفتگوي علمي.

[6]. و در مواردي كه تحليلي تخصصي يافت نشود بتواند فهم اوليه‌اي از آنها به‌صورت روشمند پيدا كند مثلا بتواند بر گفتگوي حضرت رضا عليه‌السلام با عمران صابي توضيحي ارائه كند يا بتواند نسبت به محتواي احاديث كتاب توحيد صدوق، فهم اوليه‌اي را در مخاطب ايجاد نمايد.

[7]. مواردی که در کتاب و حاشیه آن بحث شده است.

[8]. مقصود از «بازتوليد»، توليد مجدد محصولات متخصصان و نظريه‌پردازان علم است.