شما اینجا هستید: رهنامه پژوهش » آرشیو مجلات / ش 6 » بهسازی حافظه، روش‌های عملی تقویت حافظه

 

در این دنیای شلوغ و پر مشغله و تشتّت‌های فراوان، یکی از معضلات جدّی برای کسانی که کار علمی می‌کنند پراکندگی حافظه، ضعف حافظه و عدم تمرکز است. خصوصاً برای یک طلبه که نماینده و مبلّغ دین می‌باشد داشتن یک ذهن متمرکز و قوی و حافظه کارآمد لازم است. در مواردی به طلبه‌هایی بر می‌خوریم که دارای استعداد خوبی هستند اما از حافظه خوبی برخوردار نیستند لذا در درس خواندن و یا تبلیغ با مشکلاتی جدّی روبرو می‌شوند. یکی از دلایل ضعیف شدن حافظه در طلاب، شیوه درس خواندن در حوزه است. در دروس حوزه بیشتر بر روی فهم مطالب سرمایه‌گذاری می‌شود لذا به طور معمول با عمیق‌تر شدن فهم معمولاً حافظه رو به ضعف می‌گراید. برای یک اسلام شناس، فقیه، اصولی، فیلسوف، متکلم، ادیب و … علاوه بر فهم عمیق داشتن، حافظه خوب و کارآمد ضروری می‌نماید. بر همین اساس در این نوشتار به تحلیل مسأله فراموشی و علل آن و انواع حافظه، بهسازی حافظه و روش‌های آن می‌پردازیم تا ضمن یک روش منطقی و با اجرای دستوراتی حساب شده بتوانیم به یک حافظه قوی دست پیدا کنیم.

فراموشی چیست؟

همه ما در مسیر تحصیل و یا در زندگی روزمره خود مواردی را سراغ داریم که نتوانسته‌ایم مطلب، اسم فرد، مکان خاص یا اطلاعات دیگری را یادآوری کنیم، به عبارتی حافظه نتوانسته است به اطلاعاتی که قبلاً ذخیره کرده است دست پیدا کند. در حقیقت عارضه فراموشی نوعی اختلال در عملکرد حافظه را نشان می‌دهد که تحت تأثیر عوامل مختلف ممکن است به وجود آید.

علل فراموشی

فراموشی به علل مختلفی ممکن است پیش بیاید. اکثر فراموشی‌های عادی روزمره مربوط به مراحل حافظه می‌باشند. وجود مشکل در هر یک از مراحل، یادآوری اطلاعات را با مشکل مواجه خواهد ساخت. نظریات جدید در مورد حافظه، به این مطلب تاکید دارند و فراموشی را ناشی از احتمال خطا در یک یا چند مرحله از مراحل سه گانه حافظه می‌دانند. مراحل حافظه شامل سه مرحله رمزگردانی، اندوزش و بازیابی می‌شود؛ در مرحله رمزگردانی، سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق می‌افتد، در مرحله اندوزش، نگهداری اطلاعات در حافظه و در مرحله بازیابی فراخوانی اطلاعات از حافظه محقق می‌شود. خطای حافظه در هر یک از این مراحل، مشکل فراموشی را به بار خواهد آورد.

امروزه اغلب پژوهش‌ها درباره حافظه هدفشان اینست که عملیات ذهنی هر یک از این مراحل را مشخص کنند و توضیح دهند که چگونه ممکن است در هر یک از این عملیات، اشکالی پیش آید و به خطای حافظه منجر شود. در نظریه‌های حافظه، فراموشی ناشی از وقوع خطا در یک یا چند مرحله از این مراحل سه‌گانه شناخته می‌شود.

چنانچه خطایی در مرحله رمزگردانی یا سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق بیافتد، در واقع به این معنی است که حافظه، شرائط لازم برای رمزگردانی اطلاعات را به نحو مناسب نداشته است. ممکن است کمبود توجه در حین سپردن اطلاعات به حافظه عامل این خطا باشد. ما زمانی که می‌خواهیم مطلبی را به حافظه خود بسپاریم، به آن توجه می‌کنیم. توجه ما رمزگردانی و سپردن آن را به حافظه امکان‌پذیر می‌سازد. ما خیلی از مطالبی را که می‌شنویم، اما به آن توجه نمی‌کنیم، فراموش می‌کنیم. به عبارتی تنها مطالبی که مورد توجه ما قرار می‌گیرد، به حافظه سپرده می‌شود. در غیر این صورت، حافظه ما در هر لحظه در مقابل سیلی از اطلاعات قرار می‌گرفت که چندان ضرورتی برای ما نداشتند. بنابراین برای اینکه این مرحله به درستی واقع شود و دسترسی به اطلاعات مقدور باشد باید در حین یادگیری به مطالب خوب توجه کرد.

زمانی که خطا در مرحله اندوزش اتفاق می‌افتد، به این معنی است که اطلاعات به شیوه درست و کاملی ذخیره نشده‌اند و یا در جای مناسب خود قرار نگرفته‌اند. یکی از عواملی که اندوزش اطلاعات را میسر می‌سازد، مرور ذهنی است. مرور ذهنی به نیرومند شدن اطلاعات در حافظه کمک می‌کند و دوام آنها را در حافظه طولانی‌تر می‌سازد. بنابراین بدون مرور ذهنی، اطلاعات از حافظه، محو شده و دسترسی به آنها ناممکن می‌گردد. بنابراین با تکرار و مرور مطالب در فرصت های مقتضی می‌توان به تقویت حافظه پرداخت و از فراموشی جلوگیری کرد.

عامل دیگر که در مرحله اندوزش اتفاق می‌افتد و فراموشی را سبب می‌شود، جانشینی است، زمانی که اطلاعات جدید جای اطلاعات قدیمی را می‌گیرد و علت آن اغلب به گنجایش حافظه به خصوص در حافظه کوتاه مدت مربوط است. گنجایش حافظه کوتاه مدت معمولاً محدود است و برای استفاده حداکثر از آن، شگردهایی مثل روش تقطیع مورد استفاده قرار می‌گیرد،. در زمانی که اطلاعاتی که قصد اندوزش آنها را داریم، فراتر از گنجایش حافظه باشد، ذخیره نخواهد شد یا ناچارا اطلاعات قبلی را از بین خواهد برد.

در مرحله بازیابی نیز عواملی مثل تداخل و عوامل هیجانی، یادآوری اطلاعات را با مشکل مواجه می‌سازند. زمانی که در حافظه ما اطلاعات مختلفی با نشانه مشترکی ذخیره شده باشند، به هنگام استفاده از آن نشانه، برای بازیابی یکی از اطلاعات، اطلاعات دیگر به ذهن خواهند آمد و مزاحمِ بازیابی اطلاعات مورد نظر خواهند شد. برای مثال اگر شماره تلفن جدید دوست خود را یاد بگیرید، بعد از مدتی یادآوری شماره تلفن قبلی او برایتان مشکل خواهد بود. به این علت که نام دوست شما نشانه‌ای است که برای شماره تلفن فعلی او و شماره تلفن قبلی او نشانه مشترکی است و یادآوری یکی از آنها با این نشانه با مشکل همراه خواهد بود.

درمان فراموشی

برای فراموشی‌هایی که به صورت روزمره اتفاق می‌افتند و یا برای جلوگیری از وقوع فراموشی در مطالب درسی و … معمولا روشهای بهسازی حافظه مفید خواهد بود. در این روشها مواردی آموزش داده می‌شود که فرد با استفاده از آنها می‌تواند مراحل رمزگردانی ، اندوزش و بازیابی اطلاعات را با دقت و سهولت بیشتری انجام دهد البته زمانی که فراموشی به عنوانِ نشانه یک اختلال روانی مثل اضطراب و افسردگی است، معمولاً با درمان این نوع اختلالات مشکل فراموشی نیز حل خواهد شد.

فراموشی و مراحل حافظه

فراموشی با مراحل حافظه رابطه تنگاتنگی دارد. اگر در هر یک از این سه مرحله خطایی صورت گیرد، دیگر مطالب آموخته شده یا وقایع و چیزها به خوبی بازیابی نخواهند شد. برای مثال اگر برای بار دوم نام فردی که با او آشنا شدید را نمی‌توانستید به یاد بیاورید، این احتمال وجود دارد که این ناتوانی ناشی از وقوع خطا در هر یک از سه مرحله مورد نظر باشد. امروزه اغلب پژوهش‌ها درباره حافظه هدفشان اینست که عملیات ذهنی هر یک از این مراحل را مشخص کنند و توضیح دهند که چگونه ممکن است در هر یک از این عملیات اشکالی پیش آید و به خطای حافظه منجر شود. در نظریه‌های حافظه ، فراموشی ناشی از وقوع خطا در یک یا چند مرحله از این مراحل سه‌گانه شناخته می‌شود.

یکی از دلایل ضعیف شدن حافظه در طلاب، شیوة درس خواندن در حوزه است. در دروس حوزه بیشتر بر روی فهم مطالب سرمایه‌گذاری می‌شود لذا به طور معمول با عمیق‌تر شدن فهم معمولاً حافظه رو به ضعف می‌گراید.

راههای مقابله با فراموشی و بهسازی حافظه

امروزه شیوه‌های جدیدی برای بهسازی حافظه  ـ  با استفاده از بهبود شرایطی که منجر به تحکیم عمل هر یک از مراحل حافظه می‌شود ـ  بکار می‌روند.

بطور کلی، شناختِ مراحل حافظه و ویژگیهای هر یک از مراحل و بررسی تغییرات اعمال شده بر اطلاعات در هر یک از این مراحل در شناسایی علل فراموشی و درمان آن، و در شیوه‌های بهسازی حافظه برای رمز گردانی بهتر ، نگهداری طولانی‌تر و بازیابی سریعتر مفیدِ فایده خواهد بود.

روش های بهسازی حافظه

برای بهسازی حافظه و کاستن از میزان فراموشی باید مطالب یادگیری را به صورت معنی دار آموخت و محتوای حافظه خود را سازمان داد. در اینجا مجموعه‌ای از روش‌های پیشنهادی برای بهسازی حافظه را می‌آوریم.

1ـ  اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.

به طور كلّی، ارتباط معنوی مستمرّ با ادعیه و اذكار، نیروی حافظه را به صورت شگفت‌انگیزی تقویت‌می‌كند؛ به خصوص، استمرار در صلوات بر نبی مكرّم اسلام و خاندان پاك و مطهّرش. البتّه دعاهای خاصّی هم برای مطالعه، حفظ و درك، نقل‌شده كه معروف‌ترین آنها دعای قبل از مطالعه است. یا دعایی كه برای پایداری مطالب و فراموش‌نكردن آنها توصیه‌شده‌است:

«اللّهُمَّ افْتَحْ عَلَی فُتُوحَ العارِفینَ بِحِكمَتِكَ وَ انْشُرْ عَلَی رَحْمَتَكَ وَ ذَكِّرْنی ما نَسیتُ یا ذَالجَلالِ وَ الِإكْرامِ»

یا دعای معروف «سُبْحانَ مَنْ لایعْتَدِی عَلی اَهْلِ مَمْلَكَتِهِ …» كه پیامبر اكرم سفارش‌كرده‌اند در تعقیباتِ نماز خوانده ‌شود. مداومت در قرائت این دعا باعث زیادی حافظه انسان می‌شود.

شیخ بهائی نیز برای تقویت حافظه، مداومت دعای زیر را در قنوت نمازها توصیه‌كرده‌است:

«اَللّهُمَّ ارْزُقْنِی فَهْمَ النَبِیینَ وَ حِفْظَ الْمُرْسَلینَ وَ إلْهامَ المَلائِكَه الْمُقَرَّبینَ آمینَ یا رَبَّ الْعالَمینَ»

2ـ حفظ‌كردن آیات قرآن و احادیث و دعاها

به‌خاطرسپاری آیات قرآن، احادیث معصومین، دعاها و حتّی اشعار و عبارات زیبای ادبی، یكی از بهترین روشهای به كارگیری حافظه است. حتّی اگر به سختی حفظ‌ می‌كنید، باز هم كوتاه نیایید و خود را به وسط میدان بفرستید. كم‌كم حفظ‌كنید. حتّی یك آیه كوچك یا یك حدیث كوتاه یا بیتی از یك شعر زیبا، می‌تواند شما را یك قدم به جلو ببرد. نتیجه تداوم در فعّالیت حافظه، تقویت پلّه‌پلّه آن را به همراه خواهدداشت.

3 ـ بازی با اعداد

ـ شمارش معكوس: مثلاً عدد 5000 را در نظر بگیرید. سه‌تا سه‌تا از آن كم‌كرده و ذهنی بشمارید.

ـ ضرب و تقسیم ذهنی: مثلاً برای ضرب یك عدد در 5، می‌توان آن را به 2 تقسیم‌كرد و یك صفر جلوی آن گذاشت.

یا برای ضرب یك عدد در 25، می‌توان آن را بر 4 تقسیم‌كرد و دو صفر جلوی آن گذاشت.

این ضرب و تقسیم‌ها را به صورت ذهنی انجام‌دهید.

لازم به ذكر است مهمّ‌ترین عامل در سرمایه‌گذاری موفّق بر روی حافظه، استمرار در تمرینات است.

امام صادق (ع) فرموده‌اند: عملی را كه تصمیم بر انجام آن می‌گیری، مبادا مدّتش كمتر از 12 ماه باشد.

4 ـ  سازماندهی: یکی از مشکلات عمده در راه یادگیری و یکی از عوامل فراموشی ، جابجایی اطلاعات و قاطی شدن اطلاعات در یکدیگر است . در صورتِ تنظیم و سازماندهی اطلاعات، این عامل مخرب از بین رفته و حافظه انسجام کافی پیدا می کند. در ضمن می توان با تلاش اندکی ، میزان بسیار زیادی اطلاعات را از حافظه بدست آورد.

5 ـ  ساخت سلسله مراتبی مطالب: عناصر یادگیری را می توان به صورت یک سلسله مراتب از ساده به دشوار مرتب کرد به نحوی که یادگیری هر عنصر یا تکلیف به یادگیری تکالیف دیگر مربوط باشد، فایده این عمل این است که یادگیرنده، یادگیری خود را با مطالب ساده آغاز می کند و با یادگیری هر مطلب، پیش نیاز برای یادگیری مطالب بعدی آمادگی کسب می کند.

برای فراموشی‌هایی که به صورت روزمره اتفاق می‌افتند و یا برای جلوگیری از وقوع فراموشی در مطالب درسی و … معمولا روشهای بهسازی حافظه مفید خواهد بود.

وجود پیش نیاز یادگیری برای هر مطلب تازه، آن مطلب را به حالت آشنا و معنی دار برای یادگیرنده در می آورد .

6 ـ  الگوی یادگیری فعال: با استفاده از این الگو می توان یاد آوری مطالب آموخته شده را طولانی تر کرد. چنین فعالیتی باعث خواهد شد که ارتباطهای بیشتری ما بین مطالب آموختنی بر قرار شود که بدین طریق آنها بهتر رمز گردانی خواهند شد. روش‌های یادگیری فعال به شرح زیر است:

الف) یادگیری بخش بخش: منظور از این روش این است که مطالب زیاد به بخشهای کوچکتری تقسیم شود، با این روش، قسمتهای قبلی مطالب در تسلط آموخته می شوند و یادگیرنده پس از یادگیری هر قسمت به سراغ قسمت بعدی خواهد رفت.

ب) پر آموزی: برای مقابله با مشکلِ فراموشی از فرد خواسته می شود که مطالب آموخته شده را تکرار کند. بدین طریق، اطلاعات بیشتر تثبیت خواهند شد.

ج) تمرین و مرور ذهنی: مرور ذهنی به تکرار بخش کوچکی از اطلاعات گفته می شود که بلافاصله بعد از رسیدن آن به حافظه کوتاه مدت صورت می گیرد و باعث باقی ماندن اطلاعات در حافظه کوتاه مدت می شود .

7 ـ  بسط اطلاعات: در این روش، به اطلاعات تازه و نو ، از طریق ربط دادن آنها به اطلاعات حافظه دراز مدت ، معنی می بخشیم ، برای این کار لازم است به روابط منطقی ما بین مواد و مطالب توجه کنید و مواد و محتوای مطالب را به تجربیات خود ربط دهید، اطلاعات و ایده‌های کلی را در ذهن خود ترسیم کنید و ایده‌های جدید را به مطالب قبلی ربط دهید و وقایع را در ذهنتان حاضر کنید.

مُرديم از خوبي …
آرامش خاصي تهديدم مي‌کند آرامشي که ممکن است به حس خوبي منجر شود؛ حس خوبي که منتهي به رضايت شود… خدايا نجاتم بده؛ من يک طلبه هستم نه مرداب …

8 ـ  تدابیر یاد یار: تکنیک‌هایی که به ما، در به یاد آوردن آنچه حفظ کرده‌ایم کمک می‌کند تدابیر یاد یار نامیده می شوند. در تدابیر یاد یار از تصویر سازی ذهنی استفاده فراوانی به عمل می آید.

الف ) تصویر سازی ذهنی: در هنگام خواندن مطالب سعی کنید تصویر ذهنی از آن برای خود بسازید، اگر بتوانید تصاویر مطالب خوانده شده را در ذهن ایجاد کنید خیلی راحت تر می توانید آنها را بخاطر بسپارید. برای مثال هنگام حفظ شأن نزول سوره دهر، می‌توانید تصویر شأن نزول نقل شده را در ذهن خود بسازید. تصویری از بیت حضرت امیرالمؤمنین ، بیماری امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام)، نذر و روزه امام علی و حضرت فاطمه (علیهماالسلام)، دادن غذای افطار روز اول به مسکین، افطار روز دوم به یتیم و افطار روز سوم به اسیر، نزول جبرئیل بر پیامبر اکرم و آوردن سوره مبارکه دهر.

ب ) روش قافیه سازی: در این شیوه باید به طور آهنگین و با استفاده از مواد و مطالب آموزشی، آهنگ خاصی به آنها ببخشید و بدین طریق یادگیری و یادآوری آنها را آسانتر سازید.

ج) روش مکان یابی: در این شیوه باید به هنگام یادآوری مطالب ، مکان اشیاء را در ذهن مجسم نمائید . مکانهای انتخاب شده باید برایتان کاملا» آشنا باشند تا یاد آوری آنها به سهولت انجام گیرد. مثلاً وقتی می‌خواهید نام یک همکلاسی دوره دبیرستان خود را به یاد بیاورید و نام او فوراً به یاد شما نمی‌آید، در چنین موقعیت‌هایی می‌توانید مکان را به طور ذهنی بازسازی کنید.

د ) روش کلمه آویز: بدین منظور فرد بایستی لیستی از کلمات هم وزن و قافیه را حفظ کند و پس از آن ما بین کلمات لیست و موادی که می خواهد آنها را به حافظه بسپارد. ارتباط برقرار کند.

ر ) روش کلمه کلید: در این روش با استفاده از یک کلمه آشنا ، دو کلمه را به هم ربط داده و آنان را به طور معنا دار به حافظه بسپارید، برای یادگیری زبانهای خارجی این شیوه بسیار مفید است .

ز ) روش تقطیع: با استفاده از این روش می توان اطلاعات را به واحدهای کوچک تقسیم بندی کرد . مثلا» برای به یاد سپردن یک عدد 12 رقمی می توان آن را به 3 دسته 4 رقمی تقسیم کرد.

و ) روش اکرونیم و آکروستیک: اکرونیم‌ها نشانه‌های حروفی هستند که فرد با استفاده از آنها مطالب نسبتاً پیچیده ای را به خاطر می آورد مثل ( یونسکو unesco ). در اکروستیک‌ها از واژگان یا جملاتی استفاده به عمل می آید که حروف یا حرف اول هر واژه نشان دهنده آن ماده اطلاعاتی است که باید به خاطر سپرده شود .

هـ ) روش داستان سازی برای خود: اگر یک لیست از مواد غیر مربوط به هم داشته باشید و بخواهید آنها را حفظ کرده و بعدا» به خاطر بیاورید می توان برای پیوند دادن ما بین مواد لیست از روش داستان سازی استفاده کنید.

ط) رابطه و تداعی: حفظ تنها و جدا از هم مطالب باعث فراموشی سریع آنها خواهد شد در حالی که خلق رابطه و ایجاد تداعی بین داده‌های وارد شده به حافظه، به خاطرسپاری و یادآوری کم نظیری را به همراه خواهد داشت.

برای مثال در مبحث کلامی ضرورت معاد می‌توانید میان کلمات کلیدی معاد، راه فطرت، برهان حکمت، برهان عدالت و برهان رحمت که از داخل متن کتاب به عنوان قلّه‌های اساسی بحث استخراج شده‌اند، رابطه ایجاد کنید؛ برای مثال «همیشه آقا معاد می‌گه راه افتادن آدما بی‌حکمت نیست خصوصاً آدمای عادلی که به رحمت خدا اعتقاد دارند»

به طور كلّي، ارتباط معنوي مستمرّ با ادعيّه و اذكار، نيروي حافظه را به صورت شگفت‌انگيزي تقويت‌مي‌كند؛ به خصوص، استمرار در صلوات بر نبي مكرّم اسلام و خاندان پاك و مطهّرش.

ی) برجسته‌سازی: هنگام مطالعه، کلمات و مفاهیم و جملات کلیدی را برجسته کنید. خط کشیدن زیر آنها، استفاده از ماژیک فسفری و … کمک شایانی به ورود صحیح اطلاعات به حافظه می‌کند. فقط آنچه را که مهم است برجسته کنید و از افراط در به کارگیری این تکنیک خودداری نمایید.

ک) شعر، نظم و نثر: قالب و آهنگ شعر، کمک زیادی به حفظ می‌کند. «الفیه ابن مالک» در باب صرف و نحو، نمونه‌ای بارز از این تکنیک است.

9 ـ تعریف کردن

تعریف و بیان لفظی مطالبی که آموختیم، یکی از شیوه‌های مؤثرِ تثبیتِ حفظ است. مباحثه نیز از همین قسم است. البته دقت کنید که تعریف و مباحثه حتماً باید بعد از مطالعه و درک صورت بگیرد.

10 ـ طرح سؤال قبل از مطالعه

قبل از اینکه شروع به مطالعه کنید، با نگاهی سریع به تیترهای اصلی و فرعی متن، تصاویر و جداول و متنهای مجزا شده، سعی کنید سؤالاتی را در باب این مطلب طراحی کنید. طرح سؤال باعث ایجاد علاقه و انگیزه می‌شود و از همه مهم‌تر، آهن‌ربای حافظه را برای جذب اطلاعات خوانده شده، در بالاترین قدرت خود قرار می‌دهد. طرح سؤال، شاه ستون خیمه مطالعه است.

11 ـ بازتاب شرطی

مطالعه در شرایط ثابت، وسعت کاربرد حافظه را افزایش می‌دهد. مطالعه در مکان ثابت و مشخص، استفاده از زمان‌های ثابت در شبانه روز، رعایت وضعیت خاص و مشابه جسمی و محیطی و حتی استفاده از خودکار یا برگه یکسان برای یادداشت‌برداری، همگی باعث شرطی شدن مغز و استفاده قوی‌تر از حافظه می‌گردند.

12 ـ روش واژه کلید

در یادگیری واژگان زبان خارجی می‌توان از این روش سود جست. برای مثال فرض کنید می‌خواهید یاد بگیرید که واژه اسپانیایی Caballo به معنی horse انگلیسی (اسب) است. روش واژه کلید دو مرحله دارد:

مرحله اول یافتن بخشی از واژه اسپانیایی است که با یک واژه انگلیسی هم صدا است. از آنجا که Caballo به صورت Cab ـ eye ـ yo تلفظ می‌شود، eye می‌تواند به عنوان واژه کلید بکار رود.

مرحله دوم ساختن یک تصویر ذهنی است که واژه کلید را به معادل انگلیسی واژه اصلی پیوند می‌دهد. مثلا یک اسب که بر یک چشم (eye) بسیار بزرگ لگد می‌زند. این تصویر ذهنی یک رابطه معنادار بین انگلیسی و معادل اسپانیایی آن برقرار می‌کند که برای به یاد آوردن آن ابتدا واژه eye و سپس تصویر ذهنی ذخیره شده که رابط eye و horse است، را بازیابی می‌کند.

مهمّ‌ترين عامل در سرمايه‌گذاري موفّق بر روي حافظه، استمرار در تمرينات است.

13 ـ روش بسط معنایی در بهسازی حافظه

هرچه معنای ماده‌ها را بیشتر بسط بدهیم، آنها را بهتر به خاطر می‌آوریم. به سخن دیگر هرچه پیوندهای بیشتری بین ماده‌ها ایجاد کنیم، بر تعداد راههای بازیابی افزوده می‌شود. اگر می‌خواهید چیزی را به یاد آورید، معنای آن را بسط دهید. برای بسط دادن به یک مطلب می‌توانید سوالات متعددی برای خود مطرح کنید و به آنها پاسخ دهید.

14 ـ  روش پس ختام

یکی از معروفترین فنون بهسازی حافظه، روش پس ختام نام دارد. این روش 6 مرحله مشخص دارد که حروف اول آن وقتی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، نام این روش، « پس ختام» را می‌سازند. این مراحل عبارتند از:

پیش خوانی

سوال کردن

خواندن

تفکر

از حفظ گفتن

مرور کردن

یادگیرنده در مرحله اول مطلب مورد نظر را پیش خوانی می‌کند تا یک برداشت کلی از موضوعات و قسمتهای مهم آن داشته باشد. در مرحله دوم فرد درباره هر بخش سوالهایی را طرح می‌کند و در مرحله سوم هر بخش را به قصد پاسخ دادن به سوالهایی که طرح کرده می‌خواند. در مرحله چهارم به تفکر در مورد مطالب خوانده شده و روابط بین آنها می‌پردازد و در انتهای هر بخش از کل مطالب مورد نظر برای یادگیری اقدام به از حفظ گفتن می‌کند و زمانی که تمام بخشها را به ترتیب مطالعه کرد، مرحله 6 یا مرور کل مطال پس خبا؛ فن بهسازی حافظه

 

برای مطالعه بیشتر:

1ـ ربیعی، آزاده؛ یاوری، مریم؛ یوسفیان، احسان؛ مهارتهای مطالعه در دانشگاه؛ تهران، انتشارات كنكاش.

2ـ قریب، عبدالكریم؛ 57 درس برای تقویت حافظه؛ تهران، انتشارات اختران.

3ـ حسامی، اكبر؛ نردبان موفّقیت؛ تهران، انتشارات طلوع دانش.

4ـ در مطالب نوشته شده از سایت رشد «شبکه ملی مدارس» بهره زیادی برده شده است.

5ـ خشت اول، بروشور 8

پاسخ دهید: